De Commissie voor Toponymie en Dialectologie werd ingesteld bij Koninklijk Besluit van 7 april 1926, door de minister van Kunsten en Wetenschappen Camille Huysmans. Zoals het Koninklijk Besluit het voorschreef, stelde de Commissie haar reglement en haar programma op; het werd bij ministerieel besluit van 27 december 1926 goedgekeurd.
De Commissie heeft als voornaamste doel de studie van de toponymie en de dialectologie aan te moedigen. Daartoe centraliseert zij alle informaties van wetenschappelijke aard over deze disciplines. Zij geeft een jaarboek uit met het jaarverslag, en met toponymische en dialectologische studies van de leden of van geleerden die niet tot deze Commissie behoren. De Commissie bestaat uit twee afdelingen: een Vlaamse en een Waalse.
Naast het strikt wetenschappelijke domein, is er een ander aspect dat bij de stichting niet expliciet werd bepaald, maar dat gaandeweg een grote rol ging spelen in de activiteiten van de Commissie. Zo kunnen het openbaar bestuur en talrijke officiële instanties gebruik maken van de praktische diensten van de Commissie bij voorbeeld inzake de keuze, de vorm en de spelling van plaats- en straatnamen. Nauwelijks een jaar na de oprichting van de Commissie, in 1927, gingen de leden van de Vlaamse afdeling de discussie aan, in verband met de spelling van de gemeentenamen.
Het volgende jaar, in 1928, startte de Waalse afdeling met het onderzoek naar de taalkundige vorm van de aardrijkskundige namen die voorkwamen op de stafkaarten van het Militair (nu: Nationaal) Geografisch Instituut.
Het eerste praktische resultaat van de Commissie dateert al van 1929, nauwelijks drie jaar na de oprichting, toen een regeling werd getroffen voor de spelling van de Vlaamse gemeentenamen. Op 27 juni 1942 verzocht de directeur-generaal van het ministerie van Binnenlandse Zaken de Commissie om haar medewerking bij zijn pogingen te verhinderen dat schepencolleges gevestigde namen van straten en pleinen zouden hernoemen.
De (Koninklijke) Commissie voor Toponymie en Dialectologie geeft sinds 1927 dankzij de subsidies van het Federaal Wetenschapsbeleid een tweetalig jaarboek uit met toponymische & dialectologische studies. In 2018 verschijnt de 90e jaargang van de Handelingen van de Koninklijke Commissie voor Toponymie en Dialectologie (Franse naam: Bulletin). Daarmee verzamelt dit tijdschrift een totaal volume van meer dan 30.000 pagina’s. Bovendien publiceert de Commissie regelmatig monografieën (Nl.: Werk, Fr.: Mémoire): met haar 56 Werken/Mémoires gaf ze nog eens meer dan 17.000 bladzijden aan wetenschappelijke literatuur uit. Daaronder bevinden zich standaardwerken als: De Vlaamse Gemeentenamen. Verklarend woordenboek (2010, 331 p.) en Les noms de rivières de Wallonie, y compris les régions germanophones. Dictionnaire analytique et historique (2014, 457 p.).